Het programma
In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart 2017 maakt omroep HUMAN vier afleveringen van Politicologica, een programma, zo zegt de website, waarin wordt onderzocht "hoe politieke partijen spinnen, framen en omgaan met blunders, kritiek en imagoproblemen”. Het programma wil "een poging doen om te achterhalen of de positieve beeldvorming die partijen over zichzelf in het leven roepen overeenkomt met de werkelijkheid en of de negatieve beeldvorming, die concurrenten bedenken, klopt.”
De uitzending van 2 maart gaat over D66, waarin het frame "partij van bestuurlijke vernieuwing en transparantie" onderzocht wordt. Dat doet het programma aan de hand van twee voorbeelden: een gedeeltelijk door derden betaalde reis van lijsttrekker Pechtold naar Oekraïne en gebeurtenissen binnen de partij rond het aftreden in 2014 van de Haarlemse D66- wethouder Ewout Cassee. De uitzending duurt 36 minuten, verdeeld over het programma zitten vier segmenten van in totaal bijna zeventien en een halve minuut over de casus-Haarlem.
De verwikkelingen rond en binnen D66 in Haarlem ten tijde van en direct na Cassees aftreden (op het moment van het aftreden van de wethouder stappen ook nog de D66-fractievoorzitter en twee raadsleden op, en kort erna wordt een derde D66-raadslid uit de partij gezet) worden niet op zichzelf gebruikt. Ze dienen om te laten zien hoe de partijleiding in Den Haag zich uiteindelijk mengt in de afwikkeling en de beperking van de imagoschade.
De redactie beschrijft in ruim 12 minuten de zaak-Cassee met behulp van documenten, geluidsfragmenten uit raadsvergaderingen (waarin ook Cassee aan het woord komt) en interviews met enkele betrokkenen (de toenmalig burgemeester van Haarlem, een VVD-politicus en het uit de partij gezette D66-raadslid). De afwikkeling binnen de partij beslaat vijf minuten. De partijleiding van D66 wordt ruim voor uitzending om weerwoord over beide zaken gevraagd, maar dat komt er uiteindelijk, behalve een korte algemene reactie per mail, niet.
De klacht
Twee weken na de uitzending zoekt Ewout Cassee per mail contact met de redactie, met de vraag waarom geen wederhoor is toegepast, zodat hij op aantijgingen jegens hem in de uitzending kon reageren. Ook vraagt hij of de aantijgingen nog geverifieerd zijn. De HUMAN-hoofdredactie reageert de dag erna. In de reconstructie van de zaak-Haarlem kwamen geen nieuwe feiten aan de orde en een deel van Cassees reactie uit 2014 is verwerkt. De aantijgingen zijn geverifieerd. “Zoals u heeft gezien lag onze focus meer op de politieke afhandeling van de zaak dan op de details van het onderliggende feitencomplex. Dat hebben wij enkel in hoofdlijnen weergegeven. Wij menen dat zorgvuldig en feitelijk juist te hebben gedaan.”Mocht Cassee dat anders zien en in gesprek willen, dan kan dat zeker.
Cassee mailt terug dat hij volgens diverse journalistieke codes de gelegenheid had moeten krijgen om zijn visie te geven. Er wordt volgens hem beschikbare informatie weggelaten en onjuiste informatie wel gegeven, en hij citeert uit documenten en gemeenteraadsverslagen. Hij voelt zich door de uitzending “beschadigd”, neemt graag de uitnodiging tot gesprek aan en is benieuwd hoe de omroep “de aangebrachte schade” ongedaan zal maken en “toekomstige schade zal vermijden”.
Dan raakt ook de directie van de HUMAN bij de correspondentie betrokken. Er gaan nog diverse mails op en neer, waarin HUMAN opnieuw benadrukt dat de focus van het programma op “de handelwijze van de partij” en niet op gedetailleerde weergave van de zaak-Haarlem was gericht. Daarom was het een “logische keuze” om niet alle betrokkenen opnieuw te horen. Er werd hier bericht over een “afgerond dossier” waaraan “geen nieuwe beschuldigingen” werden toegevoegd.
Van een gesprek ziet HUMAN nu af, omdat Cassee wil “vernemen hoe wij schade gaan vermijden”. Dat ziet HUMAN als een andere invalshoek dan een gesprek ter “kritische zelfreflectie”, wat de programmamakers graag hadden willen voeren. Wel krijgt Cassee, “geheel onverplicht”, de ruimte om op de Politicologica-website zijn zaak toe te lichten en relevante stukken te plaatsen.
Cassee maakt daarvan gebruik door een reactie te sturen met links naar stukken, en hij schrijft ook dat hij het niet halen van wederhoor en de afhandeling van de klacht door HUMAN zal voorleggen aan de ombudsman. In de mail aan de ombudsman stelt hij nog dat de redactie op geen enkele manier is ingegaan op door hem “aangedragen feiten” en dat de uitzending de volgende principes uit de journalistieke code van de NPO schendt: “1. Journalisten passen altijd wederhoor toe 2. Journalisten gaan terughoudend om met beschuldigingen. Alleen als die zijn gecheckt en het aannemelijk is, worden beschuldigingen gepubliceerd. 3. Wanneer blijkt dat een publicatie onjuistheden bevat of (verwijtbaar) onvolledig is, worden deze zo snel mogelijk en op passende wijze gerectificeerd.”